CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI
1940 YILINA KADAR TÜRK EDEBİYATI
* Bu dönem, ülkemizde tüm kurumlarda köklü değişikliklerin olduğu, ulusalcı, uygarlıkçı bir dönemdir.
* Teokratik devlet biçiminden, demokratik devlet biçimine yöneliş, laiklik, hukuk alanındaki değişiklikler, Latin alfabesine geçiş, Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumunun kurulması, kalkınma ve eğitim seferberliği. Ülkenin değişmekte olan yüzünü göstermektedir. Bu durum edebiyatta da yüzünü göstermiş, bir doku değişikliğine yol açmıştır.
* Dilin özleşmesi hızlanmıştır. TDK’nin kurulmasıyla bilimsel nitelik kazanmıştır.
* Cumhuriyet Dönemine kadar yazar ve şairlerimiz büyük kentlerde yaşayan varlıklı kişilerdi. Bu dönemde özellikle de Köy Enstitülerinin kurulmasıyla toplumun her kesiminden yazarlar yetişmeye başladı. Böylece köylüyü ve halkı anlatan; halka yönelmiş bir edebiyat oluşturulmuştur. Memleket Edebiyatı geleneği oluşmuştur.
* Gerçekçi ve gözlemci anlatım dikkati çeker. Duygusal yapaylıktan uzak, süs ve özentiden uzaklaşılır. Gerçekler çıplak bir dille çarpıtılmadan anlatmıştır.
* Tiyatro alanında önemli gelişmeler olmuştur.
* Dönemin ilk belirgin örneklerini Yakup Kadri Karaosmanoğlu vermiştir:
Yaban (toplumdaki aksaklıkları işleyen eleştirel tavır),
Kiralık Konak (üç ayrı kuşağı anlatmıştır),
Hüküm Gecesi, Bir Sürgün, Nur Baba.
* Açlık ve savaşlardan sonra toplum Reşat Nuri'nin duygusal aşk romanı Çalıkuşu ile sarsıldı. Kendisine yeni hedefler belirledi.
* Peyami Safa psikolojik çözümleme yolu ile Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Bir Tereddüdün Romanı, Matmazel Noralya'nın Koltuğu adlı eserleriyle karşımıza çıkar. Fatih Harbiye Romanında ise Doğu-Batı çelişkisi anlatılır.
* Mithat Cemal Kuntay "Üç İstanbul ile tarihsel roman örneğini vermiştir.
* Gerçekçilik, 1930'da Sabahattin Ali ile Türkiye' ye yerleşti. (Kuyucaklı Yusuf)
* Sebahattin Ali aile, kişi, olay, tarih, çevre, sorun, düşünce ve duyguları ekonomik altyapıya ve onun biçimlendirici etkisine bağlayarak öyküyü ve romanı olgunlaştırmıştır.
* Tanzimat’tan sonra ortaya çıkan alafrangalığa özenen gençlik ile eski nesil
çatışmaları eserlerde konu oldu. Eski değerlerle batılı anlayış çatıştı.
* Halk kültürüne önem verildi. Folklor çalışmalarına hız verildi.
Memleketçi şiirin öncüleri:
* Ömer Bedreddin Uşaklı
* Ahmet Kutsi Tecer
* Ali Mümtaz Arolat
Vatanın kutsallığı - kahramanlık temalarını işleyen şairler:
* Necmettin Halil Onan
* Halit Fahri Ozansoy
* Behçet Kemal Çağlar
* Orhan Şaik Gökyay
Diğer önemli şairler:
* Necip Fazıl Kısakürek
* Ziya Osman Saba
* Ahmet Hamdi Tanpınar
* Nazım Hikmet
1940 ŞİİRİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ:
* Genellikle dörtlük nazım birimi kullanılmıştır. Kafiye örgüsünde çapraz ve sarma kafiyelerde kullanıldı.
* Hece ölçüsü kullanıldı. Bunun yanında serbest nazım iyice benimsenmiştir.
* Serbest nazım giderek artan şekilde kullanıldı.
* Şiirler sade, anlaşılır, açık bir dille yazıldı.
BEŞ HECECİLER:
* Faruk Nafiz Çamlıbel
* Yusuf Ziya Ortaç
* Orhan Seyfi Orhon
* Halit Fahri Ozansoy
* Enis Behiç Koryürek
“Aruz sizin olsun hece bizimdir
Halkın söylediği Türkçe Bizimdir
Leyl sizin, şeb sizin, hece bizimdir.
Değildir bir mana üç ada muhtaç.
ZİYA GÖKALP
* Ziya Gökalp’ın yukarıdaki sanat adlı şiirini kendilerine ilke benimsenmiş görünürler.
* Birinci Dünya Savaşı yıllarında devrin yöneticileri tarafından ulusal coşkuyu
yaratacak şiirler yazmaları için teşvik edilmiştir.
* Mili edebiyat ilkesine bağlıdır.
* Anadolu halkının hayatını, sanat anlayışını, kültürünü eserlerinde tema olarak seçtiler.
* Kahramanlık şiirleri yazdılar.
* Halk şiirinin nazım biçimlerini benimsediler.
* Yalın, sade, süssüz bir anlatımı benimsediler. Halk dilini yönelişleri yer yer
basmakalıp söyleyişlere yol açtı.
* Halkın beğenilerini ve kültürünü eserlerinde tema olarak seçtiler.
* Divan edebiyatı anlayışının kırılmasına yol açtılar.
YEDİ MEŞALECİLER:
* Sabri Esat Siyavuşgil
* Ziya Osman Saba
* Yaşar Nabi Nayır
* Muammer Lütfü
* Vasfi Mahir Kocatürk
* Cevdet Kudret
* Kenan Hulisi Koray
* Milli edebiyat şairlerinin, özellikle de Beş Hececilerin gerçekçilik ve içtencilikten uzak şiirine tepki olarak, şiirde içtenliği savunan
yedi genç şairin oluşturduğu topluluğa “Yedi Meşaleciler” denir.
* Canlı lık, samimiyet ve daima yenilik gibi ilkelerle yola çıktılar.
* 1928 yılında çıkardıkları Yedi Meşale dergisinde şiirlerini ve şiir üstüne düşüncelerini yayımlamışlardır.
* Hece ölçüsünü kullandılar.
* Batı edebiyatını özellikle Fransız edebiyatını kendilerine örnek alıp izleyeceklerini söylemelerine rağmen Beş Hececilerin izinden gitmişlerdir.
* Fransız sembolistlerden etkilendiler.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder