Kitabın Adı : Zor Kişiliklerle Yaşamak
Kitabın Yazarı : Christophe Andre, François Lelord
Kitap Hakkında Bilgi :
"Zor Kişilikler"le Yaşamak. Psikiyatr ve tedavi uzmanı olan kitabın yazarları yapıtlarında on iki büyük kişilik tipini ele alarak son derece ilginç bir portreler galerisi oluşturuyorlar. Yaşam koşulları bizleri kaçınılmaz olarak bir zor kişilikle ilişkide bulunmaya götürebilir. Bu bir komşu, patron, iş arkadaşı, eş ya da anne-baba olabilir. "Zor Kişilikler" doğal olaylar gibidir. Onlar her zaman vardır ve her zaman da var olacaklardır. Onlara öfkelenmek kötü havaya ya da yer çekimi yasasına kızmak kadar boşunadır. Eğer bir paranoyakı, bir narsisi, kaygılı ya da depresif bir kişiliği anlamaya ve benimsemeye çalışırsanız, çıkarabilecekleri sorunlara daha kolay karşı koyabilirsiniz. Kitabın temel iletisi, bu kişiliklerin insan olarak varlıklarını kabul etmekte odaklanmaktadır. Unutmamak gerekir ki, bu kişiler böyle olmayı kendileri seçmediler. Kim, aşırı derecede kaygılı, itici, kuşkucu, başkalarına bağımlı ya da kafayı ayrıntılara takan biri olmayı özgürce seçer. Akıcı ve zaman zaman mizahi sınırları zorlayan bir uslupla yazılmış olan bu kitap aslında bizlere mutlluk reçetelerinden birini sunmakta ve "Zor Kişilikler"i tanıtırken, kendimizi tanımamızı sağlamaktadır.
Kitabın Özeti :
Zor Kişiliklerle Yaşamak kitabında, on iki ayrı kişilik tipinin kendilerini ve başkalarını nasıl gördüğü anlatılıyor. “Zor kişiliğin” kendine ve dünyaya bakış açısını anladığımız zaman, bu kişinin bazı davranışlarını açıklamanın nasıl da kolaylaştığı anlatılıyor. Kitap hayatımızdaki “zor kişiliklerle” beraber nasıl yaşayacağımızı anlatmanın dışında, kendimizi daha iyi tanımamıza ve kendimizde “zor kişilik” özelliklerinden bazılarının bulunup bulunmadığını anlamamıza da yardım ediyor.
BİRİNCİ BÖLÜM: “Kaygılı Kişilikler”
Kaygılı kişiliğin belli başlı özellikleri:
– Kendisi ve yakınları için, günlük yaşamın tehlikelerine oranla çok yoğun ve sıkça endişe duymak,
– Çoğunlukla fiziksel aşırı bir gerilim,
– Sürekli biçimde tehlikeleri düşünmek, tehlike riski düşük (gerçekleşme ihtimali az veya ciddi olmayan) olayları kontrol edebilmek için bile beklentiler içinde olmak.
Kaygılı kişilerin temel inanışı şu şekilde ifade edilebilir: “Dünya, her an bir felaketin meydana gelebileceği tehlikeli bir yerdir. Çok dikkatli olunarak, olayların ve kazaların çoğu önlenebilir.” Bu düşüncelere birçok insan sahip olabilir ama kaygılı kişilerde bu düşünceler daha sık ve yoğun görülür. Kaygılı kişilikler nasıl idare edilir?
Şunları yapın:
– Güvenilir olduğunuzu gösterin.
– Geniş ve hoşgörülü olmasına yardımcı olun.
Şunları yapmayın:
– Kendi sıkıntılarınızı boşu boşuna onunla paylaşmayın.
– Can sıkıcı konuşmalardan uzak durun.
Eğer patronunuz ise, onun için güvenilir bir kişi olun. Eğer eşiniz ise, yamaç paraşütü kurslarına yazıldığınızı söylemeyin. İş arkadaşınız ya da yardımcınız ise, kaygılı olma özelliklerini önceden tahmin ve hazırlama için kullanmayı bilin.
İKİNCİ BÖLÜM: “Paranoyak Kişilikler”
Paranoyak kişiliğin belli başlı özellikleri şunlardır:
Güvensizlik
* Kendi hakkındaki kötü niyetlerinden dolayı diğer insanlardan kuşkulanır.
* Çevresinde dönen olaylara karşı çok dikkatlidir ve hep tetiktedir. Kimseye içini dökmez, kuşkucudur.
* Başkalarının, hatta kendi yakınlarının dürüstlüğünden bile kuşku duyar, çoğunlukla kıskançtır.
* Olayın bütününü göz önünde bulundurmadan, canla başla kuşkularının kanıtlarını ayrıntılarda arar.
Katılık
* Kendini akılcı, soğuk, mantıklı gösterir ve başkalarının gösterdiği kanıtlara direnir.
* Sevgi ya da olumlu duygular göstermede güçlük çeker, mizah yönü gelişmemiştir.
Paranoyak kişi, dünyanın tehlikeli bir yer olduğunu ve kendisinin de her an bir yara alabileceğini, bu durumda kendisini koruması gerektiğini düşünür.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: “Histriyonik (Oyuncu) Kişilikler”
Bu kişiliğin özellikleri şunlardır:
* Başkalarının dikkatini çekmeye çalışır, genel ilginin odağı olmadığı ortamlardan hoşlanmaz. Yoğun olarak etrafındakilerin sevgisini arar.
* Sık sık değişen duygularını dramatize ederek açığa vurur.
* Daha çok izlenimlerini yansıtan, açık olmayan ve ayrıntıları kaçıran duygusal bir konuşma tarzı vardır.
Oyuncu kişilikler ilk başta çok çekici görünebilirler; ancak aşırı gösterileri, mizaç değiştirmeleri, ilgiye olan susuzlukları, birlikte olduğu kişiyi yorar ve ondan uzaklaşmasına yol açar.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: “Saplantı Kişilikler”
Saplantı kişiliğin belli başlı özellikleri şunlardır:
* Mükemmelliyetçilik: Çoğunlukla sonucu etkileyecek kadar ayrıntılara, prosedürlere, düzenlemelere ve sıralamaya aşırı derecede dikkat eder.
* Diretme: İnatçıdır. Her şeyin kurallarına ve onun beklentisine uygun biçimde yapılması için ısrar eder.
* İlişkilerde soğukluk: Sıcak duygularını ifade etmekte zorlanır. Çoğunlukla şekilci, soğuk ve sıkıntılıdır.
* Kuşku: Bir hata yapmaktan korktuğundan karar vermekte zorlanır. Aşırı derecede tereddüt eder ve ince düşünür.
* Ahlaki sağlamlık: Aşırı boyutlarda vicdanlı ve titizdir.
Saplantılı kişiliğin temel inancı şu şekildedir:
- “Kurallara uyulsaydı her şey daha iyi olurdu.”
– “Bir şey %100 mükemmel değilse, bu tam bir başarısızlıktır.”
Saplantılı kişi “insanların çoğunlukla güvenilmez olduklarına ve yaptıklarının sürekli olarak denetlenmesi gerektiğine” inanır ve eve her girişinde şöminenin üzerinde bulacağı bir toz parçası ya da musluktaki yıkanmamış bardak, ilgili kişinin ev işlerini doğru dürüst (yani onun mükemmellik ideallerine uygun olarak) yapamadığı inancını doğrulayacaktır.
BEŞİNCİ BÖLÜM: “Narsist (Özsever) Kişilikler”
Narsist kişiliğin belli başlı özellikleri şunlardır:
* Olağanüstü ve ayrıcalıklı olduğu duygusunu taşır. O her şeyi herkesten daha çok hak etmektedir.
* Aşk ve meslek yaşamında elde edilecek büyük başarıların tutkularıyla doludur.
* Çoğunlukla fiziksel görünümüne ve giysilerine pek düşkündür.
Başkalarıyla olan ilişkileri:
* İlgi ve ayrıcalıklar bekler ama karşılık vermeye zorunluluk hissetmez.
* Beklediği ayrıcalıklar kendisine sunulmazsa kızar ve öfkelenir.
* Amaçlarına ulaşmak için başkalarını kullanır ve sömürür.
* Kendini başkalarının yerine koyma duygusu gelişmemiştir, başkalarının duygularından etkilenmez.
Narsist kişliğin temel inancını, şu cümleler özetleyebilir: “Ben olağanüstü bir varlığım, diğerlerinden daha çok şeye layığım, herkes bana saygı duymalı.”
Narsist kişiler kuralların sıradan insanlar için konulduğunu ve kendisine uygulanmaması gerektiğini düşünür. Vergi kaçırıp yakalandığında, kendini sadece kaygılı ve kırgın değil aynı zamanda aşağılanmış hisseder. Onun gibi olağanüstü bir varlık, nasıl olur da herkes için yapılmış bir kurala uymaya zorlanabilir?
ALTINCI BÖLÜM: “Şizoid (İçe Kapanık) Kişilikler”
Şizoid kişiliğin belli başlı özellikleri şunlardır:
* Çoğunlukla anlaşılmaları güç, ilgisiz ve tasasız bir görüntü çizerler.
* Başkalarının iltifatlarına ya da eleştirilerine ilgi göstermez havalardadırlar.
* Özellikle tek başına gerçekleştirilen etkinlikleri seçerler.
* Samimi dostları az sayıda ve genellikle aile çevresindedir. Birine kolay bağlanamazlar.
* Başkaları ile birlikte olmayı aramazlar.
Şizoid kişiliğin temel inancını şu cümleler özetleyebilir: “Başkalarıyla ilişkiler önceden kestirilemez ve yorucudur, aynı zamanda da yanlış anlamaların kaynağıdır. İlişki kurmamak en iyisidir.”
YEDİNCİ BÖLÜM: “A Tipi Davranışlar”
A Tipi Davranış özelliği sergileyenler;
* Zamana karşı mücadele: Sabırsız, tek düşüncesi daha hızlı davranmak, sınırlı zamana maksimum işi sığdırıyor, özen ve kesinliğe düşkün, insanların yavaşlıklarına tahammülsüzdür.
* Yarışma duygusu: Görüşmeler, eğlence sporları gibi yaşamın suya sabuna dokunmayan aktivitelerinde bile “kazanma” isteği ön plandadır.
* Olaya katılma: Çok çalışıyor, işi fazlasıyla benimsiyor ve eğlenceyi bile amaca yönelik bir görev hâline getiriyor.
A tipi davranış özelliği sergileyen kişinin temel inancını şu cümleler özetleyebilir: “Bütün olayları kontrol etme durumuna gelebilmeliyim. Aldığım her işi başarmalıyım.”
SEKİZİNCİ BÖLÜM: “Depresif Kişilikler”
Depresif kişiliğin belli başlı özellikleri şunlardır:
* Karamsarlık: Olayların kötü yanlarını, olası tehlikeleri öne çıkarır; olayların olumsuz yönünü abartarak, olumlu yönünü küçümser.
* Hüzünlü mizaç: Yolunda gitmeyen bir şey olmasa bile hep üzüntülü, ağlamaklı durumdadır.
* Anhedoni (hazsızlık): Hoş olarak kabul edilen şeylerden bile (eğlence, mutlu olaylar) az zevk alır.
* Kendini küçük görme: “Diğerlerinin seviyesinde” görmez, uyum sağlayamaz ve suçluluk duyar (başkaları onu takdir etse bile).
Depresif kişiliğin üç unsurdan oluşan negatif bir dünya görüşüne sahip olduğu söylenebilir:
– Kendi hakkındaki olumsuz görüş: “Ben onların seviyesinde değilim.”
– Dünya hakkında olumsuz görüş: “Hayat zor ve haksızlıklarla dolu.”
– Gelecek hakkında olumsuz görüş: “Benim ve yakınlarım için iyi işler gitmeyecek.”
Kendi benliği, dünya ve gelecek hakkındaki bu üçlü olumsuz görüş depresif üçlü olarak adlandırılır.
DOKUZUNCU BÖLÜM: “Bağımlı Kişilikler”
Bağımlı kişiliğin belli başlı özellikleri şunlardır:
* Başkaları tarafından desteklenme ve rahatlama ihtiyacı:
– Başkasının onayı olmadan karar almaktan çekinir.
– Kendisi için önemli olan kararları almayı bir başkasına bırakır.
– Bir projeyi başlatmakta zorlanır, daha çok gelişmeleri izlemeyi yeğler.
– Yalnız kalmayı, yalnız başına iş yapmayı sever.
* İlişkilerin bozulması endişesi:
– Kimseyi gücendirmemek için hep evet der.
– Söylediği kabul edilmez ya da eleştirilirse, oldukça etkilenir ve kaygılanır.
– Başkalarına şirin görünmek için beklentisi az olan işleri kabul eder.
– Ayrılmalardan olumsuz yönde etkilenir.
ONUNCU BÖLÜM: “Edilgin Saldırgan (Pasif Agresif) Kişilikler”
Edilgen saldırgan kişiliğin belli başlı özellikleri şunlardır:
* Kişisel veya profesyonel alanda başkalarının isteklerine karşı genellikle bir direniş gösterir.
* Emirleri aşırı derecede tartışır, otoriteyi temsil edenleri eleştirir.
* Ancak bu işi dolaylı yoldan apar; kendisine verilen işi savsaklar, bitirmez, bilerek sonuçlandırmaz, “unutur“, anlaşılmamaktan ya da nefret edildiğinden yakınır, kendisine haksız davranıldığını ileri sürer.
ON BİRİNCİ BÖLÜM: “Sakınımlı Kişilikler”
Sakınımlı kişiliğin belli başlı özellikleri şunlardır:
* Aşırı duyarlılık: Eleştirilmekten ya da kendisiyle olay edilmesinden korkar, gülünç duruma düşmekten endişe duyar.
* Karşısındakinin iyi niyetinden emin olmadan insanlarla ilişki kurmaktan sakınır.
* Sıkıntılı duruma düşeceği ya da incinebileceği durumlardan sakınır. Yeni kişilerle tanışma, yeni bir iş, samimi bir ilişkinin gelişmesi vb.
* Kendini değersiz görme: Kendine az güvenir, yeteneklerini ve başarılarını küçümser.
* Başarısızlıktan kokrtuğu için çoğunlukla silik bir rol ya da yeteneklerinin altındaki görevleri üstlenir.
ON İKİNCİ BÖLÜM:
Bu bölümde “narsist” (özsever) kişilik, “histriyonik” (oyuncu) kişilik, “antisosyal”kişilik, “sakınımlı bağımlı” kişilik, “borderline” (sınırlı) kişilik, “şizotipik” kişilik hakkında bilgi verilmektedir.
ON ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:
Zor kişiliklerin kaynakları konusunda bilgi verilmektedir.