METİNLERİN SINIFLANDIRILMASI
Bilgi alanının genişlemesiyle birlikte bilimde sınıflandırmaya ihtiyaç duyulmuştur. Bu sınıflandırmayla konuların birbirine bağlanması ve anlaşılması kolaylaştırılmıştır.
Edebiyatta gerçeklik: Somut olarak var olan bir durumun hiçbir müdahaleye uğramadan ifade edilmesidir.
Kurmaca: Bu ifadeye duygu ve hayallerin katılmasıdır.
NOT: Dil günlük hayatta göndergesel işlevde kullanılır.
Öğretici ve sanatsal metinler:
1- Öğretici metinlerde amaç, okuyucuya bilgi vermektir.
2- Sanatsal metinlerde amaç, yazarın okuyucuya kendi dünyasını yansıtmak
istemesidir.
3- Öğretici metinlerde üslup kaygısı ön planda değildir.
4- Sanatsal metinlerde üslup ön plandadır.
5- Öğretici metinlerde dil göndergesel işlevde kullanılır.
6- Öğretici metinlerde kelimeler gerçeklik anlamında kullanılmıştır.
7- Sanatsal metinlerde ise kelimeler daha çok yan ve mecaz anlamlarında kullanılır.
NOT: Edebi metinlerde dil şiirsel işlevde kullanılır.
Anlatmaya ve göstermeye bağlı metinlerin ortak yönleri:
1- Metinlerin yapısının zaman, mekân, olay örgüsü ve kişiler unsurları üzerine kurulması
2- Hem anlatmaya hem de göstermeye bağlı metinlerin birer edebi metin olması.
METİNLERİN SINIFLANDIRILMASI
1. Sözlü anlatım:
* Konferans
* Açık oturum
* Sempozyum
* Forum
* Münazara
2. Yazılı anlatım:
A) Öğretici metinler:
* Mektup
* Günlük
* Anı
* Biyografi
* Gezi yazısı
* Sohbet
* Fıkra
* Deneme
* Eleştiri
B) Sanatsal metinler:
* Göstermeye bağlı metinler (tiyatro)
* Anlatmaya bağlı metinler (fabl, masal, roman, hikâye)
Metinler gruplandırılırken;
* Gerçeklikle ilişkilerine,
* Kullanılan dilin işlevine,
* Yazılış amacına,
* Kullanılan anlatım türüne bakılır.
Öğretici metinlerin özellikleri:
* Dilin daha çok göndergesel işlevde kullanılması
* Hikâye öğelerine yer verilmesi
* Kaynağını gerçek dünyadan alması
* Anlatımın akıcı, duru, açık ve yalın olması
* Kelimelerin gerçek anlamda kullanılması
* Ağırlıklı olarak öyküleyici ve betimleyici anlatım türünün kullanılması.
* Amacının bilgi vermek olması.
Göstermeye bağlı metinlerin özellikleri:
* Genellikle sahnede sergilenmek üzere yazılması
* Amacının okuyanlara bilgi vermek olması
* Monologlardan ve diyaloglardan oluşması
* Kahramanlarının karakterlerinin parantez içinde verilen açıklamalar ile belirtilmesi