Kitabın Adı: Falaka
Kitabın Yazarı: Ahmet Rasim
Kitabın Konusu:
Falaka, 1865 yılında doğan Ahmet Rasim’in çocukluk günleri ve okul hayatını anlattığı bir anı kitabıdır. Ayrıca kitap sayesinde Osmanlı Dönemi eğitim sistemi, eski İstanbul yaşamı, inanışları, çocuk oyunları, sosyal hayatı gibi farklı konularda bilgiler edinmek mümkündür.
Kitabın Özeti:
Ahmet Rasim’in hikâyesi, çocukların aslında saygıyla karışık sevgi beslemesi gereken hocalarına karşı bu yıllarda hissettikleri korku duygularının tanımlamalarıyla başlar. Bu korku yalnızca kendi hocalarına değil, hoca olduğu bilinen herkese karşı hissedilmektedir. Ahmet Rasim de (kitapta ismini Rasim olarak vermektedir) henüz okula başlamadan hocalardan ve okuldan korkmaktadır.
6-7 yaşlarındayken sokakta komşuları olan ve bayram günlerinde ziyaretine giderek elini öptüğü hocayla karşılaşır. Hoca da Rasim’i yanına alarak ders verdiği sınıfa götürür ve bir günlüğüne misafir eder. Evde annesine bu olayı anlatınca, okula başlamasına karar verilir. İlk günler korktuğu gibi geçmez. Ancak üçüncü günden itibaren hocanın olmasa da kalfanın sert tavırlarına şahit olmaya başlar. Kitaba ismini veren falakanın nasıl bir ceza aracı olduğunu da bu günlerde öğrenir.
Bir gün sınıftaki arkadaşlarından birinin okula getirdiği topu izinsiz almak isteyince kalfadan tokat yer. Bu olayın hemen ardından hastalanarak günler boyunca yatakta kalır. Hastalığının kötü ruhlardan meydana geldiğine hükmedilince başka yere taşınılır ve böylece okulu da değişir. Pehlivan lakaplı yeni hocası çocuklara karşı hoşgörülü biridir. Hastalığı yüzünden evdeyken oynamasına izin verilmediğinden, rahat biçimde hareket edebildiği okul bu günlerde kendisine daha eğlenceli bir yer olarak gelmeye başlar. Bu okuldayken bir gün gezi düzenlenir. Gezide oyunlar oynanır, yemekler yenir. Oyunlar ve söylenen tekerlemeler ile İstanbul yaşamı hakkında ayrıntılı tanımlamalar bu bölümde okuyucuya aktarılmaktadır.
Günün birinde evlerinin yakınlarında yangın çıkar. Evleri yanmaktan son anda kurtulsa da başka bir yere taşınılır ve okul bir kez daha değişir. Yeni okul bir su mahzeninin üzerinde yer almaktadır ve çocukların cezalandırıldıklarında gönderildikleri mahzen hakkında korkutucu hikâyeler anlatılmaktadır. Çukurçeşme’de olduğu söylenen bu okulda çalışkan bir öğrenci olması nedeniyle dayak yemez.
Halası gördüğü bir rüya üzerine Rasim ve annesinin kiralık olarak oturdukları evden çıkarak kendi konaklarının yanındaki boş eve taşınmasını ister. Halasının kocası olan Laz Mehmet bu olayın ardından Rasim ile ilgilenir ve eğitimini üstlenir. İlk olarak özel olarak ders veren Yakup Hoca kendisine dersler verir. Ardından yeni okulu olarak Hafızpaşa Mektebi’ne başlamadan önce kendilerini ziyaret eden komşuları, okulda eğitim veren Hafız İsmail Efendi’nin falakada 3 çocuğu öldürdüğünü söyler. Rasim de bu korkular içinde gittiği okulun henüz ilk gününde şahit olduğu falaka cezası nedeniyle korkarak kaçar ve eve gelince de bayılır. Olanları anlattığı eniştesi hocasıyla konuşarak Rasim’in böylesi bir cezayla karşılaşmasının önüne geçer. Kendisine karşı yumuşak davranan Hoca’nın yanında derslerine çalışır. Ancak okuldan kaçtığı bir gün kalfalardan biri tarafından yakalanır ve okulda falakaya yatırılır. Falaka sonucu ayaklarının kan içinde kaldığını gören annesi Rasim’i bir daha bu okula göndermez.
Falaka cezasından sonra okulun değiştirilmesine karar veren annesi Darüşşafaka’ya başvurur. Rasim babasız büyüdüğünden okula kabul edilir. Burada da farklı cezalandırma yöntemleri olmakla birlikte falaka yoktur. Yatılı olarak kalındığı için annesinden uzak geçirdiği ilk günler kendisine çok zor gelir. 2 ay sonunda kendisini ziyaret eden annesinin nasihati çok çalışıp başarılı olmasıdır. 8 yıllık eğitimin ardından başarılı biçimde okulunu tamamlayarak gururlu biçimde [kitapta yer etmemekle birlikte Ahmet Rasim okulu birincilikle bitirmiştir] annesinin yanına dönmesinin anlatımıyla da kitap sona erer.
Kitabın Kahramanları, Kişileri:
Ali Çavuş: Eniştesinin yardımcısıdır. Beyaz pala bıyıklı biri olarak tanımlanır.
Arap Kalfa: Rasim’in ikinci okulundaki hocanın yardımcısı.
Dilfeza: Ahmet Rasim, annesi ve sütninesi ile birlikte aynı evi paylaşır. Ahmet Rasim’den büyük olduğu ve ona hediyeler getirdiği bilgisi haricinde kimliği hakkında ayrıntılı tanımlamalar yoktur.
Fevzi: Yazarın ilk devam ettiği okuldaki arkadaşlarından biri. Güzel sanatlara meraklı olması yanında diğer çocukların bulamadığı kırtasiye malzemelerini okula getirerek satan biri olarak tanımlanır. Yazarın ilk dayağını yemesinde de rolü vardır.
Hafız İsmail Efendi: Ahmet Rasim’in Darüşşafaka’dan önce devam ettiği son mahalle mektebindeki hocası. Özellikle verdiği cezalar nedeniyle kötü şöhret yapan biridir ve 3 çocuğun ölümüne neden olduğu da yazılıdır.
